CAO vs AVR

Dé manier om je blogtitel helemaal te kunnen indikken naar afkortingen is er eentje uitkiezen als deze. CAO (Collectieve Arbeidsovereenkomst) versus AVR (Arbeidsvoorwaardenregeling). Wat zijn het, wat zijn de verschillen en waarom willen we ze eigenlijk hebben? En waarom schrijf je er eigenlijk een blog over?

Wat zijn het?

De CAO is een verzameling arbeidsvoorwaarden die voor iedereen, die lid is van de betreffende vakbond of werknemersvereniging, geldt bij een bedrijf of binnen een sector, zoals bijvoorbeeld Transport. Een CAO wordt vastgesteld in overleg tussen vertegenwoordigers van de werknemers (vakbond) en het bedrijf/bedrijven en/of vertegenwoordigers van de sector.

Een CAO kan algemeen verbindend verklaard (avv) worden door de rechter. In dat geval geldt de vastgestelde CAO voor iedereen binnen het bedrijf of de sector. Het maakt dan niet uit of je wel of niet lid bent van een vakbond of een andere werknemersorganisatie waarmee de CAO is afgesloten. Elke werknemersvereniging kan deelnemen aan een CAO-overleg als in hun statuut staat dat zij een CAO mogen afsluiten. Hetzelfde geldt voor de werkgeversvereniging.

Er zijn veel verschillende CAO's. Zo'n 1100 stuks, waarvan ongeveer 200 voor een sector en de rest per organisatie. Om te weten onder welke CAO je valt, kun je kijken op internet (via een cao-zoeker of via de vakbond). Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft een lijst van alle aangemelde CAO's op haar website staan, waarbij netjes is aangegeven of de CAO avv is.

De AVR is een verzameling arbeidsvoorwaarden die door de werkgever en eventueel de ondernemingsraad wordt vastgesteld. Dit geldt alleen voor dat bedrijf en is alleen mogelijk als er geen CAO van toepassing is. Hierbij maakt het niet uit of de CAO avv is of niet. De AVR kan gelden voor alle medewerkers binnen een bedrijf, of maar voor een deel van hen.

Wat is het verschil?

Het belangrijkste verschil tussen een CAO en een AVR is dat een CAO wordt gesloten door vertegenwoordigers die (bijna altijd) buiten het bedrijf of de sector werkzaam zijn. Een AVR is een besluit tussen een bedrijf en de ondernemingsraad. De leden van de OR zijn in dienst van het betreffende bedrijf. Vakbonden zijn in principe niet bij de onderhandelingen betrokken. Op verzoek van de werkgever of de ondernemingsraad mag dit wel.

Een ander verschil is dat een AVR stilzwijgend verlengd kan worden. Voor een nieuwe CAO zijn nieuwe onderhandelingen nodig.

Een CAO en een AVR zijn twee verschillende dingen die hetzelfde regelen. Denk bijvoorbeeld aan een STOP-bord en een verkeerslicht. Ze zorgen er allebei voor dat je stilstaat, maar zijn niet hetzelfde. Voor de volledigheid herhaal ik nog maar eens dat een AVR alleen kan als er geen CAO van toepassing is.

Waarom dan toch allebei?

Voorstanders van een AVR zullen zeggen dat een AVR meer aansluit op de wensen van hun werknemers die hun wensen kenbaar kunnen maken via klankbordgroepen, panels en de OR. Tegenstanders zullen zeggen dat de onpartijdigheid van de onderhandelaars verloren gaat in het overleg.

Vakbonden claimen dat werknemers onder druk gezet kunnen worden door de organisatie waar ze werken om te kiezen voor een AVR. Er zijn ook verhalen over medewerkers van de vakbond die actief de "boer op" gingen om medewerkers op het hart te drukken vooral niet te kiezen voor een AVR. De waarheid zal ergens in het midden liggen.

Vakbonden profileren zich momenteel als activistisch en zullen daar ongetwijfeld op afgerekend worden door een aantal werkgeversorganisaties. Ook ik lees de artikelen waar opgeroepen wordt tot actie, nog zonder dat er een woord gesproken is aan de onderhandelingstafel. Dan kan ik me ook voorstellen dat een organisatie zegt: "Ik regel dit lekker met mijn eigen werknemers in mijn eigen huis."

Interessant is het om te zien dat mensen zich dan afvragen of een ondernemingsraad wel de kennis bezit om dit soort beslissingen te nemen. Volgens de Wet op de Ondernemingsraden (WOR) staat het een ondernemingsraad volkomen vrij zich te laten voorlichten door iemand met verstand van zaken (WOR, artikel 16). Daarnaast mag een OR ook over andere belangrijke zaken beslissen. Denk bijvoorbeeld aan het instemmingsrecht met betrekking tot belonen (WOR, artikel 27) of het adviseren bij overnames (WOR, artikel 25) Bedenk ook dat, onder voorwaarden, elke vakbond bij een OR-verkiezing leden mag voordragen als kandidaat (WOR, artikel 9). In een OR zullen dus heel vaak ook vakbondsleden zitten.

Waarom dan een blog?

Een CAO en een AVR zijn twee verschillende dingen. Voor- en tegenstanders van allebei de regelingen proberen via vele wegen zieltjes te winnen. Is een ondernemingsraad wel geschikt genoeg om dit te regelen? Geldt niet ook dat de enige eis aan een werknemersorganisatie om aan te sluiten bij een CAO-overleg alleen maar is dat in de statuten staat dat je mag onderhandelen over een CAO? (En meer niet.... nee, echt niet).

Soms is het leren kennen van een regeling onderhevig aan meningen. Een opiniestuk is nou eenmaal iets heel anders dan een wet. In dit blog staat een zoveel mogelijk feitelijke weergave, maar hier en daar sijpelt ook mijn mening er tussendoor. Ik ben namelijk van mening dat een "Stop"-bord en een verkeerslicht allebei nuttig kunnen zijn in verschillende situaties.